Αλεξάνδρα Κολέσνικ Ψυχολόγος

Όρια! Τι σημαντική λέξη! Κανείς δεν μας το μαθαίνει το πόσο σημαντικά είναι τα όρια για τις διαπροσωπικές μας σχέσεις και τις συναναστροφές μας με τους άλλους ανθρώπους. Πόσα διλήμματα και προβλήματα θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί και πόσο πιο εύκολη θα ήταν η ζωή μας αν ξέραμε να βάζουμε όρια.

Τι σημαίνει όμως η οριοθέτηση και γιατί είναι τόσο σημαντική; Οριοθέτηση για παράδειγμα είναι η παρουσία κανονισμών σε ένα σπίτι και σε μια οικογένεια σχετικά με το πρόγραμμα, τα «πρέπει», τις υποχρεώσεις, τα δικαιώματα των μελών της οικογένειας, κτλ.

Η σωστή οριοθέτηση όμως είναι μια συμπεριφορά κατά την οποία τα λόγια των γονιών συμβαδίζουν με τις πράξεις τους, δηλαδή ότι εκφράζεται λεκτικά πρέπει να υποστηρίζεται από τις πράξεις.  Σε αντίθετη περίπτωση, όταν δηλαδή ο γονέας μιλάει στο παιδί για τους κανόνες στο σπίτι, αλλά δεν τους τηρεί ο ίδιος, αυτό σημαίνει ότι αναιρεί τα λεγόμενά του. Αυτό με την σειρά του μπερδεύει το παιδί, καθώς ο γονέας στα μάτια του παιδιού είναι η αυθεντία, οπότε οτιδήποτε και να ειπωθεί από αυτόν θεωρείται κανόνας, το μόνο σωστό και απαράβατος νόμος (τουλάχιστον μέχρι την εφηβεία).

Επομένως, όταν η οριοθέτηση αναιρείται από το ίδιο τον γονέα, το μήνυμα που λαμβάνει το παιδί είναι η έλλειψη συνοχής, η αδυναμία εμπιστοσύνης στον γονέα και αντίστοιχα στον έξω κόσμο και η έλλειψη ασφάλειας για τον ίδιο, κάτι το οποίο το παιδί δεν μπορεί να διαχειριστεί και του προκαλούνται δυσάρεστα συναισθήματα.

Άρα, η οριοθέτηση είναι πάρα πολύ σημαντική κατά την παιδικά ηλικία, καθώς θέτει βάσεις για την δόμηση της προσωπικότητας του παιδιού και της μετέπειτα συμπεριφοράς του και αντιμετώπισης των άλλων. Η σωστή οριοθέτηση παρέχει υγιές πλαίσιο στο το παιδί, συγκεκριμένα προσφέρει σταθερότητα και ασφάλεια. Όταν υπάρχει ένα πρόγραμμα και κοινή γραμμή οριοθέτησης που ακολουθούν οι γονείς ως προς τα παιδιά τους, αυτό αυτόματα παρέχει ασφάλεια στο παιδί, δηλαδή την γνώση του πώς να αντιμετωπίζει τον κόσμο και τι να περιμένει από αυτόν.

Όταν όμως δεν υπάρχει ασφάλεια , αλλά ούτε και οριοθέτηση, τότε  το παιδί συνηθίζει σε έναν τρόπο συμπεριφοράς δυσλειτουργικό  κατά την  μετέπειτα ζωή. Δοκιμάζει τόσο τα δικά του όρια όσο και των άλλων, αναζητώντας κατά αυτόν τον τρόπο την σταθερότητα που του λείπει. Αντιμετωπίζει τον κόσμο ως απρόβλεπτο, επικίνδυνο και ασταθή, χωρίς να  ξέρει τι να περιμένει από τους ανθρώπους.  Αυτό μπορεί να του προκαλεί δυσφορία και την ανάγκη παραβίασης των ορίων των άλλων, με σκοπό την αναζήτηση της οριοθέτησης από τους άλλους.

Ακόμα, όσον αφορά τα όρια, ο καθένας έχει το δικαίωμα της άποψης και της έκφρασης  των επιθυμιών του, αλλά στα πλαίσια σεβασμού ως προς τα άλλα μέλη, μέσα στην ίδια την οικογένεια, όπως και εκτός αυτής. Δηλαδή να υπάρχουν ισότιμα δικαιώματα σύμφωνα με τον ρόλο του καθενός στην οικογένεια, χωρίς  την παραβίαση των ορίων των άλλων μελών.

Τέλος, το να λέμε «όχι» είναι επίσης μέρος της οριοθέτησης των άλλων και μας βοηθάει να προστατεύουμε τον εαυτό μας από τους εξωγενείς παράγοντες που μπορούν να απειλούν την σωματική και την ψυχική μας ακεραιότητα.

Αλεξάνδρα Κολέσνικ Ψυχολόγος MSc, ειδίκευση στην Κλινική Ύπνωση με Βιοθυμική Προσέγγιση και στην Γνωσιακή Συμπεριφορική Κλινική Υπνοθεραπεία, εκπαίδευση στο EMDR